یکی از مهمترین فعالیت‌های خدماتی که در کشور انجام می‌شود، حمل بار از طریق مسیرهای جاده‌ای به منظور توزیع بهینه انواع کالاها است. حمل بار در جاده‌ها که توسط وسایل نقلیه مختلف انجام می‌شود تحت نظارت سازمان راهداری و پلیس راهنمایی و رانندگی قرار دارد.
این دو ارگان قوانین حمل بار در جاده‌های کشور را وضع و ابلاغ کرده‌اند که تمام وسایل نقلیه که در این زمینه فعالیت کرده و مبادرت به حمل و نقل و جابجایی کالاها در جاده‌ها می‌کنند، باید به این قوانین احترام بگذارند تا امنیت رانندگان در جاده‌ها به خوبی تأمین شود. بدون شک رانندگانی که از این قوانین پیروی نکرده و مرتکب خلاف شوند، بر اساس مقررات جریمه شده و باید نسبت به پرداخت جریمه اقدام نمایند. در این مطلب از بلاگ آی بار پی می خواهیم به موضوع قوانین و مقررات حمل بار در جاده ها بپردازیم.
اهمیت وضع قوانین حمل بار در جاده‌ها
ضوابط و قوانین حمل بار در جاده‌های کشور توسط وزارت راه و ترابری وضع و تبیین شده است. با استناد به ماده 14 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی که در سال 1350 مصوب شده است، این وظیفه بر عهده وزارت راه و ترابری قرار دارد. مقررات و قوانین حمل بار در جاده‌ها که توسط وزارت راه و ترابری وضع و تبیین شده است شامل مقررات مربوط به طول، عرض، ارتفاع و وزن وسایل نقلیه حمل کننده بار می‌شود.
بر اساس این قوانین و مقررات کلیه وسایل نقلیه که به منظور حمل بار در جاده‌های کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند، ملزم به رعایت این محدودیت‌ها و قوانین تعیین شده است. آن دسته از وسایل نقلیه که از این قوانین پیروی نکرده و مرتکب خلاف شوند، بر اساس مقررات جریمه و مجازات می‌شوند.
مقررات حمل بار چیست؟
بر اساس قوانین حمل بار در جاده‌ها که توسط وزارت راه و ترابری وضع و تبیین شده، این ارگان می‌تواند در آزادراه‌ها و جاده‌های سراسر کشور وسایل را مورد استفاده قرار دهد که بتواند نسبت به اندازه‌گیری ابعاد و وزن محور وسایل نقلیه سنگین اقدام کند. این وزارتخانه می‌تواند با همکاری پلیس راهنمایی و رانندگی از عبور و مرور وسایل نقلیه‌ای که وزن، نحوه بارگیری و ظرفیت بار را بر اساس قوانین وضع شده رعایت نکرده باشند، در جاده‌های کشور جلوگیری کند.
بر اساس قوانین حمل بار در جاده‌های کشور، کلیه وسایل نقلیه که برای حمل بار مورد استفاده قرار می‌گیرند باید با توجه به نوع خودرو قوانین مربوط به طول و عرض و وزن بارگیری را رعایت نمایند.
قوانین حمل بار در جاده‌های کشور
قوانین حمل بار در جاده‌ها و راه‌های کشور که توسط وزارت راه و ترابری تدوین و تبیین شده، شامل بخش‌های مختلفی می‌شود که در ادامه به معرفی و بررسی آن‌ها می‌پردزایم.
1. مقررات حمل بار محوری
پیش از بررسی قوانین حمل بار محوری باید گفت که منظور از بار محوری باری است که می‌تواند فشار یا نیروی وزن خود را از طریق هر یک از محورهای وسایل نقلیه سنگین بر سطح راه یا جاده تحمیل کند. بر اساس قانون برای حداکثر فشار وارد بر سطح راه از سوی محورهای راهنما، منفرد و زوج یک محدوده‌ای در نظر گرفته شده که در هنگام بارگیری و جابجایی بار نباید از این میزان تجاوز کند:
- محور راهنما (دو چرخ) حداکثر 6 تن
- محور منفرد (4 چرخ) حداکثر 13 تن
- محور زوج (8 چرخ) حداکثر 20 تن
تبصره 1: در صورتی که وسیله نقلیه از حداکثر فشار تعیین شده استفاده کند، اندازه لاستیک چرخ‌های آن باید حداقل 20×750 باشد.
تبصره 2: در صورتی که فاصله دو محور مجاور در وسیله نقلیه سنگین از 2 متر کمتر باشد، آن دو محور را محور زوج و در صورتی که فاصله از دو متر بیشتر باشد، هر کدام از محورها را محور منفرد حساب می‌کنند.
2. قوانین حمل بار کامیون‌ها
بر اساس قوانین حمل بار که توسط وزارت راه و ترابری وضع شده است، برای کامیون‌ها به همراه بار محدودیت وزن تعیین شده که نباید از این مقدار تجاوز کند:
- برای کامیون دو محور حداکثر 19 تن
- برای کامیون سه محور حداکثر 26 تن
3. قوانین حمل بار با وسایل نقلیه مفصل‌دار
وزارت راه و ترابری در قوانین حمل بار در جاده‌های کشور، برای کامیون نیمه یدک محدودیت وزن تعیین کرده که وزن کامیون به همراه بار نباید از این میزان تجاوز کند:
- تریلی 3 محور ده چرخ حداکثر 26 تن
- تریلی چهار محور 14 چرخ حداکثر 32 تن (در صورت وجود فاصله بیش از 2 متر بین دو محور عقب حداکثر 36 تن)
- تریلی 5 محور دوازده چرخ حداکثر 34 تن
- تریلی 5 محور هجده چرخ حداکثر 40 تن
در صورتی که مشخصات چرخ‌های یک تریلی بیش از اندازه معمول ذکر شده در بالا باشد، می‌توان با اخذ مجوز از واحدهای ذیربط در سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای حداکثر وزن تریلی همراه با بار را تا 38 تن افزایش داده و در جاده‌های کشور تردد نماید.
وزارت راه و ترابری برای وزن کامیون با یدک همراه با بار نیز محدوده مجاز وزن را تعیین کرده که بر اساس قوانین حمل بار در جاده‌ها به شرح زیر است:
- کامیون دو محور شش چرخ با یدک دو محور شش چرخ حداکثر 30 تن (16 تن وزن کامیون + 14 تن وزن یدک)
- کامیون دو محور شش چرخ با یدک سه محور ده چرخ حداکثر 32 تن (16 تن وزن کامیون + 15 تن وزن یدک)
- کامیون سه محور ده چرخ با یدک دو محور شش چرخ حداکثر 38 تن (22 تن وزن کامیون + 16 تن وزن یدک)
- کامیون سه محور ده چرخ با یدک سه محور ده چرخ حداکثر 40 تن (22 تن وزن کامیون + 18 تن وزن یدک)
تبصره 1: حداکثر وزن کامیون یا وسایل نقلیه باربری مفصل‌دار همراه با وزن بار آن نباید از میزانی که در کارت مشخصات درج شده بیشتر باشد.
قوانین حمل بار بر اساس ابعاد وسیله نقلیه
وزارت راه و ترابری به غیر از وزن بر اساس ابعاد وسایل نقلیه نیز قوانین حمل بار در جاده‌ها را وضع و ابلاغ کرده است. بر اساس این قوانین ابعاد وسایل نقلیه حمل کننده بار نباید از حدود زیر بیشتر باشد:
- حداکثر عرض وسیله 2.6 متر
- حداکثر ارتفاع وسیله 4.5 متر
- حداکثر طول وسیله برای کامیون دو محور همراه بار 10 متر، کامیون سه محور همراه بار 12 متر، تریلی همراه با بار 16 متر و کامیون با یدک 18.35 متر
سایر قوانین حمل بار در جاده‌های کشور
قوانین حمل بار در جاده‌های کشور محدود به وزن و ابعاد وسیله نقلیه نشده و موارد زیر را نیز در بر می‌گیرد:
- بار پس از بارگیری در کامیون نباید از قسمت جلو بیش از 50 سانتیمتر و از قسمت عقب بیش از 3 متر بیرون زدگی داشته باشد.
- قسمت‌هایی از بار که به هر دلیل از کامیون، یدک یا تریلی بیرون زده است باید در زمان شب به صورت واضح توسط چراغ قرمز و در روز به وسیله یک پرچم قرمز مشخص شده باشد.
- وسایط نقلیه‌ای که از نظر ابعاد و وزن در شرایط بیش از حدود تعیین شده قرار دارند اجازه عبور و مرور در جاده‌ها را نداشته و در صورت مشاهده توسط پلیس راهور جریمه می‌شوند.
- در صورتی که وزن و ابعاد یک محموله بیش از حدود تعیین شده باشد و امکان تقسیم‌بندی آن نیز وجود نداشته باشد، در صورت ضرورت باید از سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای مجوز عبور و مرور اخذ شود.
جمع‌بندی
حمل و نقل جاده‌ای به منظور جابجایی انواع بار و کالا یکی از مهمترین خدمات در هر کشور محسوب می‌شود که نقش مهمی در نظام توزیع عادلانه کالاها و خدمات ایفا می‌کند. اما با این حال به منظور تأمین ایمنی در جاده‌های کشور برای سایر وسایل نقلیه ضرورت دارد که به منظور عبور و مرور وسایل حمل کننده بار در جاده‌ها قوانین و مقرراتی تدوین شود. قوانین حمل بار در جاده‌های کشور توسط وزارت راه و ترابری و سازمان حمل و نقل جاده‌ای وضع و ابلاغ شده که همه وسایل نقلیه فعال در حوزه حمل و نقل بار باید به این قوانین احترام گذاشته و آن را رعایت کنند.